Het Europese clubvoetbal heeft de afgelopen decennia een sterke omzetgroei gekend, gedreven door groeiende competities, internationalisering en commerciële innovatie, de afgelopen jaren hebben deze ontwikkeling echter op de proef gesteld, de COVID-19-pandemie verstoorde de bedrijfsvoering, terwijl aanhoudende verschuivingen in het medialandschap de historisch betrouwbare inkomstenstromen onder druk zetten.
Tegelijkertijd hebben de regelgevingskaders steeds meer prioriteit gegeven aan financiële duurzaamheid, waardoor de operationele omgeving voor clubs op het hele continent is veranderd, ondanks de stijgende inkomsten bestaat er nog steeds een wijdverbreide perceptie dat voetbalclubs structureel verlieslatende organisaties zijn, waarbij de waardecreatie grotendeels voortkomt uit waardestijging van activa in plaats van uit winstgevendheid, veel clubs draaien inderdaad nog steeds verlies.
Dit artikel onderzoekt gecontroleerde financiële gegevens sinds het seizoen 2018/19 om de Europese clubs te identificeren die gedurende meerdere jaren een aanhoudende winstgevendheid hebben laten zien, hun prestaties bieden waardevolle lessen voor de sector als geheel over hoe duurzaam succes er in de praktijk uit kan zien.
De Omzetreuzen
Commerciële en sportieve dominantie blijft de duidelijkste weg naar winstgevendheid bieden, tot de meest winstgevende Europese clubs van de afgelopen zes seizoenen behoren FC Bayern München, Manchester City FC en Real Madrid CF – omzetreuzen die zich door hun omvang onderscheiden van de rest van de sector.
Hun profielen delen gemeenschappelijke kenmerken, gesteund door een uitzonderlijke commerciële kracht en internationale reikwijdte genereren ze consequent een van de hoogste inkomsten in het wereldvoetbal wat een robuuste operationele winstgevendheid vóór spelersruil ondersteunt (gemiddelde 2018-2024: Bayern € 59,8 miljoen, City € 102,5 miljoen, Real Madrid € 28,0 miljoen).
Even belangrijk is dat beide clubs kostendiscipline hebben gehandhaafd, met een personeels kosten omzetverhouding van gemiddeld 56%, 61% en 59% respectievelijk sinds 2018/19 – allemaal ruim onder de doorgaans aanbevolen drempels. Deze balans tussen omzetgroei en beheerste uitgaven ondersteunt hun aanhoudende financiële prestaties.
Bayern onderscheidt zich door hun stabiliteit op lange termijn en rapporteert al 32 jaar op rij winst, de ontwikkeling van Manchester City is wisselvalliger, hoewel recente recordresultaten – die een piek bereikten na hun zege in de UEFA Champions League – een verlies van € 143,5 miljoen in 2019/20 hebben gecompenseerd.
De ongeëvenaarde commerciële capaciteit van Real Madrid, waarmee het in 2023/24 de eerste club werd die de jaarlijkse operationele omzet van € 1 miljard overschreed, maakt voortdurende investeringen in jong talent en infrastructuur mogelijk, met behoud van winstgevendheid.
Deze cases illustreren hoe een combinatie van schaalgrootte, wereldwijde verhandelbaarheid en financiële discipline een consistente winstgevendheid kan garanderen, zelfs met aanzienlijke investeringen in topteams.
Met extra inkomsten die worden verwacht van de vernieuwde Champions League-opzet van de UEFA en het uitgebreide FIFA Club World Cup, is het leidende trio goed gepositioneerd om hun voorsprong uit te breiden.
Cruciaal is dat het vermogen van Bayern, City en Real Madrid om hun sportieve dominantie te behouden, hen in staat heeft gesteld om vanuit een sterke positie te opereren en weloverwogen financiële beslissingen te nemen in plaats van reactieve, andere omzetleiders daarentegen hebben aanzienlijke inkomsten gegenereerd, maar hadden moeite om een vergelijkbare winstgevendheid te bereiken – wat onderstreept dat schaal op zichzelf niet voldoende is.
De binnenlandse dominerende clubs Een model dat eveneens gebaseerd is op sportieve dominantie, zij het op een andere schaal, is dat van clubs die als leiders opereren in de middelgrote markten van Europa, Celtic FC in Schotland, RB Salzburg in Oostenrijk en, tot voor kort, AFC Ajax in Nederland zijn typische voorbeelden.
Hun binnenlandse kracht vormde traditioneel de basis voor langetermijnplanning, met terugkerende deelname aan UEFA-competities – vaak de Champions League – die zorgden voor stabiele uitzendrechten en prijzengeld, deze terugkerende inkomsten stelden dergelijke clubs in staat winstgevend te opereren, soms zelfs vóór spelersruil, met extra voordelen door regelmatige overschotten op transfers.
Hoewel hun totale spelershandel bescheiden blijft (gemiddeld € 4,1 miljoen), illustreert Celtic FC dit model als weinig anderen en in de geanalyseerde periode boekte de club een gemiddelde winst van € 9,3 miljoen, dankzij de combinatie van stabiele inkomsten – met name sterke inkomsten uit wedstrijddagen – gedisciplineerde kostenbeheersing en terugkerende Europese deelname, RB Salzburg illustreert het model op zijn meest effectief.
In de geanalyseerde periode boekten ze een gemiddelde winst van € 23,0 miljoen, ondersteund door een gemiddelde spelershandel van € 29,3 miljoen, zelfs exclusief transfers bleef de club winstgevend, met een personeels kosten omzetverhouding van gemiddeld slechts 54% – tot een dieptepunt van 37% in 2023/24.
Hun combinatie van sterke binnenlandse dominantie, stabiele Europese kwalificatie en scouting van wereldklasse via het Red Bull-netwerk heeft geleid tot een van Europa’s meest consistente en financieel duurzame spelers.
AFC Ajax combineerde historisch gezien de strategische voordelen van zowel Celtic als Salzburg: de omvang en de fanbase van eerstgenoemde met de spelersontwikkeling en handelsexpertise van laatstgenoemde. Dit maakte hen jarenlang het meest complete voorbeeld van dit model.
Ajax boekte in die periode een gemiddelde winst van € 11,5 miljoen, ondersteund door sterke spelershandelsoverschotten uit transfers van onder meer Matthijs de Ligt (€ 86 miljoen), Frenkie de Jong (€ 86 miljoen) en Antony (€ 95 miljoen).
De toenemende concurrentie van PSV en Feyenoord op eigen bodem heeft hun binnenlandse dominantie echter ondermijnd, waardoor ze meer afhankelijk zijn geworden van handel in een tijd waarin de resultaten op dat gebied zijn verzwakt.
Dit onderstreept de kwetsbaarheid van dit model wanneer binnenlandse controle niet langer gegarandeerd is en samengevat laten deze cases zien hoe binnenlandse dominantie in middelgrote markten een solide basis voor winstgevendheid kan bieden, door terugkerende Europese inkomsten te combineren met gedisciplineerde kostenbeheersing en positieve handelsbalansen.
De uitdaging ligt echter in het behouden van die dominantie, eenmaal betwist – zoals Ajax heeft ervaren – wordt het model kwetsbaarder, waardoor clubs gedwongen worden om meer te vertrouwen op ruilhandel om winstgevend te blijven.
Tegelijkertijd kan langdurige dominantie van één club de commerciële aantrekkingskracht van een nationale competitie verminderen, wat uiteindelijk de groeimogelijkheden voor de dominante club zelf beperkt. Handel & prestaties Een derde groep regelmatig winstgevende clubs kan worden gedefinieerd door hun uitmuntendheid in spelersontwikkeling, scouting en ruilhandel.
In plaats van primair te vertrouwen op de omvang van de inkomsten, hebben deze clubs duurzame modellen ontwikkeld door talent te identificeren en te ontwikkelen en vervolgens aanzienlijke winsten te genereren via verkoop.
Hoewel ze in de hogere regionen van hun nationale competities spelen en zich vaak kwalificeren voor Europese competities, is hun ambitie om koplopers op een financieel gecontroleerde en strategische manier uit te dagen. In de belangrijkste Europese markten is Atalanta BC een voorbeeld van dit model, met een gemiddelde winst van € 25,4 miljoen (2018-2024), ondersteund door een sterk overschot aan spelershandel, waaronder transfers van onder meer Dejan Kulusevski (€ 44 miljoen) en Cristian Romero (€ 55 miljoen).
Regelmatige deelname aan UEFA-competities en gedisciplineerd kostenbeheer (gemiddelde personeelskosten-omzetverhouding van 61%) hebben de Italiaanse club gepositioneerd als een van de meest efficiënte spelers van Europa buiten de hoogste inkomstenklasse.
In de afgelopen seizoenen is Brighton & Hove Albion FC een andere maatstaf voor dit model geworden, met een gemiddelde winstgevendheid van € 9,8 miljoen in de geanalyseerde periode en dankzij slimme selectie- en ruilhandel – geïllustreerd door Moisés Caicedo en Alexis Mac Allister – hebben de Seagulls een buitengewone totale spelershandel (2022/23: € 101,9 miljoen; 2023/24: € 79,3 miljoen) gecombineerd met groeiende media-inkomsten uit verbeterde Premier League-prestaties en deelname aan UEFA-competities.
Een vergelijkbare aanpak wordt gevolgd door bepaalde clubs in middelgrote markten, waar de winstgevendheid vaak nog afhankelijker is van handelsinkomsten, Sporting Clube de Braga (gemiddelde winst € 11,2 miljoen) en AZ Alkmaar (gemiddelde winst 7,6 miljoen) zijn duidelijke voorbeelden.
Beide clubs maken consequent gebruik van spelershandel om operationele verliezen te dekken, de structurele uitdagingen van kleinere inkomstenbronnen blijven evident: in hun pogingen om competitief te blijven en zich regelmatig te kwalificeren voor Europese competities, opereren beide clubs met een personeels kosten omzetverhouding die boven de aanbevolen drempels ligt (Braga, 94%; AZ, 72%), wat de delicate balans onderstreept die ze moeten bewaren.
Voor clubs in aantrekkelijke competities en markten kan spelershandel een haalbare weg naar winstgevendheid bieden en dit model brengt echter inherente risico’s met zich mee: één seizoen zonder Europees voetbal in combinatie met een tegenvallende transferperiode – altijd een mogelijkheid in het voetbal – kan zich snel vertalen in aanzienlijke verliezen.
De efficiënte exploitanten Een laatste groep winstgevende clubs kan niet worden gedefinieerd door de omvang van de inkomsten of handelsoverschotten, maar door hun vermogen om een slanke en kostenbewuste bedrijfsvoering te voeren en deze clubs, die vaak in de schaduw staan van rijkere binnenlandse rivalen, bereiken winstgevendheid door te proberen de uitgaven zoveel mogelijk te optimaliseren, zowel op als naast het veld – zelfs wanneer dit het risico van sportieve tegenvallende prestaties of degradatie met zich meebrengt.
Deze aanpak is vooral haalbaar in competities met sterke media-inkomsten, die zelfs kleinere clubs de financiële basis bieden om winstgevend te blijven, mits voorzichtig beheerd. Spanje biedt enkele van de duidelijkste voorbeelden.
Rayo Vallecano, dat dit seizoen voor het eerst in 24 jaar terugkeerde in de UEFA-competitie, boekte in de geanalyseerde periode een gemiddelde winst van € 5,1 miljoen, ondanks het feit dat het twee seizoenen in de Spaanse tweede divisie speelde en evenzo boekte SD Eibar terugkerende winsten tijdens hun lange LaLiga-periode, om vervolgens in 2021 te verliezen na hun terugkeer naar de tweede divisie.
Deze cases benadrukken zowel de mogelijkheden als de kwetsbaarheden van dit model: winstgevendheid is haalbaar door kostenbewust management op het hoogste niveau, maar degradatie blijft een alomtegenwoordige bedreiging die de financiële stabiliteit snel kan ondermijnen.
Evenwicht tussen ambitie en duurzaamheid Elk traject weerspiegelt specifieke structurele voordelen – of het nu gaat om schaalgrootte, binnenlandse dominantie, talentontwikkeling of efficiëntie – maar ze delen allemaal twee gemeenschappelijke delers: gedisciplineerd kostenbeheer en de afstemming van sportieve ambitie op de financiële realiteit.
Het is even belangrijk om op te merken dat gevestigde clubs weliswaar winstgevend kunnen blijven binnen deze modellen, maar dat de weg ernaartoe vaak aanzienlijke investeringen vereist, challenger clubs die proberen door te breken naar de elite, promotie veilig te stellen of zich te consolideren op het hoogste niveau, lijden vaak de zwaarste verliezen totdat ze stabiliteit bereiken.
Financiële duurzaamheid hangt daarom af van weloverwogen strategische keuzes, afgestemd op de context – marktomvang, fanbase, eigenaars appetijt en concurrentieomgeving en er blijven risico’s bestaan – van een te grote afhankelijkheid van handel tot de kwetsbaarheid van binnenlandse dominantie en de altijd aanwezige dreiging van degradatie – maar het bewijs toont aan dat winstgevendheid haalbaar is voor zeer verschillende soorten clubs.
Nu voetbal zich blijft aanpassen aan veranderende mediadynamiek, nieuwe competitieformats en evoluerende regelgeving, zal het vermogen om financiële duurzaamheid en sportieve ambitie in evenwicht te brengen, doorslaggevend zijn dan ooit.
Commercial tip and Exclusive available for purchase:
***** AJX.BET – AZ67.BET – BARCA.BET – CHE.BET *****
